Australia konsiderohet njėra prej vendeve mė tė suksesshme nė Botė pėr sa i pėrket traditave dhe zakoneve tė ndryshme shoqėrore. Ėshtė vend demokratik dhe ėshtė i ndėrtuar nė bazė tė normave ligjore. Ka ekonominė e ēiltėr dhe njerėzit janė tė lirė nė tė.
Popullatėn e Australisė e pėrbejnė njerėz nga 140 shtete tė ndryshme, duke pėrfshirė kėtu gjuhėt mė tė rėndėsishme tė botės, traditat, kulturat dhe besimet e tyre.
Komuniteti i muslimanėve ėshtė pjesė pėrbėrėse e shoqėrisė sė gjėrė Australiane. Mesazhi i cili u dha nga Kryeministri nė radion e Sidnejit, Mr Hoėard, tha: Ne jemi tė parėt dhe mė tė rėndėsishmit pėr tė gjithė Australianet dhe nė kėtė program dėshiroj qė tė them se ėshtė shumė mė rėndėsi pėr australianėt musliman si dhe pėr brezat Arab qė tė dėgjojnė nga unė, nga Kryeministri i tyre John Hoėard, se ju jeni pjesė e Komunitetit tė Australisė ashtu siē jam edhe unė.
Sot, muslimanėt janė duke u bėrė njė pjesė shumė e rėndėsishme e shoqėrisė bashkėkohore Australiane, duke pėrfshirė kėtu edhe kultura e tyre tė ndryshme.
Nė statistikat e pėrgjithshme qė janė bėrė nė Australi, nė vitin 1996, ėshtė vėrjetur njė numėr bukur i madh i muslimanėve australian.
Sipas statistikave tė bėra, numri i muslimanėve australian arriti kėtė shifėr: 200.885. Ishte ky shtim rreth 161% brenda 15 viteve, ku numri i banorėve tė Australisė nė pėrgjithėsi arriti nė 21.7% po nė tė njėjtėn kohė, pra shkaktar i kėtij shtimi ishin muslimanėt.
Kėto ilustrime mund tė jenė shumė tė vjetra dhe jo tė sakta.
Mirėpo disa vlerėsime qė janė bėrė kohėve tė fundit, vėrtetuan se numri i muslimanėve australian arriti shifrėn mė shume se 300. 000.
Tani nė ēdo shtet dhe territor tė Australisė gjinden Bashkėsi Islame (shiko tabelėn numėr 1). Me rėndėsi ėshtė se, mė shumė se njė e treta e muslimanėve australian, janė tė lindur ne Australi (shiko tabelėn numėr 2).
Gjenerata e dytė dhe e tretė e muslimanėve australian, janė duke luajtur njė rol shumė tė rėndėsishėm nė sjelljen e muslimanėve tė rinj nga kultura dhe sekte tė ndryshme, si dhe nga mjedise tė ndryshme kombėsie dhe gjuhe, duke i bindur kėta qė ta pėrqafojnė islamin dhe ti bashkohen familjeve Islame ne Australi.
Bashkėsia Islame e Australisė, e pėrbėre nga 60 vende tė ndryshme tė botės, mund tė themi se ėshtė plotėsisht e forcuar dhe me njė fjalė konkludojmė se, kjo bashkėsi ka njė histori tė gjatė dhe tė gjėrė nė shoqėrinė e Australisė.
Bashkėsia ka njė diapazon tė gjėrė tė organizimit rajonal dhe atij shtetėror, siē ka edhe nė Shkollat dhe Xhamitė e tyre Fetare.
Muslimanet poashtu kanė kontribuar nė fusha tė ndryshme, pėrfshirė kėtu pėrpjekjet shoqėrore, ekonomike, kulturore, fetare dhe ato edukativo arsimore.
Qendra e Komunitetit organizativ pėrfshinė mė shumė se 100 grupe tė cilat paraqesin interesimin e muslimaneve nė vend si dhe nė sferėn rajonale.
Mund tė shtojmė se Kėshilli Islam i cili ėshtė duke luajtur njė rol vėrtetė tė rėndėsishėm nė shoqėri, si dhe Bashkėsia Islame, kanė qenė tė themeluara nė tė gjitha Shtetet dhe Territoret e Australisė. Tė gjitha kanė qenė tė bashkuara si njė trup i vetėm dhe ėshtė emėruar me emrin Federata Australiane e Kėshillit Islam.
Nė Australi janė dhjetė shkolla fillore Islame, si dhe 11 tė mesme. Poashtu gjendet edhe Asociacioni i Studentėve Musliman, i cili kujdeset pėr Studentet qė i pėrkasin Besimit Islam, si nė kolegje poashtu edhe ne universitete. Njėherit ky Asociacion iu siguron aranzhim familjar studentėve tė huaj musliman.
Australia tani ka pėrafėrsisht 100 Xhami, kryesisht nė pjesėn jugore tė Uellsit te ri.
* TABELA 1: MUSLIMANĖT AUSTRALIAN
POPULLATA SIPAS SHTETEVE DHE TERRITOREVE
1
NEW SOUTH WALES
102 288
2
VICTORIA
67 047
3
WESTERN AUSTRALIA
12 583
4
QUEENSLAND
9 421
5
SOUTH AUSTRALIA
4 798
6
AUSTRALIAN CAPITAL TERRITORY
2 466
7
TASMANIA
807
8
NORTHERN TERRITORY
768
9
OTHER TERRITORY
707
10
PERFUNDIMISHT
200 885
* TABELA 2: MUSLIMAN Ė T AUSTRALIAN
VENDET / PREJARDHJA SIPAS REGJIONEVE
1
AUSTRALIA
72 180
2
LIBANI
27 113
3
TURQIA
22 264
4
AZIA JUGORE
15 199
5
INDONEZIA
6 949
* Islami dhe Australia Njė Histori e Gjatė
Muslimanet nė Australi posedojnė njė histori tė gjatė. Disa nga vizitorėt mė tė hershėm tė Australisė, para kohės sė kolonisė Angleze, ishin musliman nga Indonezia Lindore. Mendohet se peshkatarėt dhe tregtarėt nga Ishulli Macassar vizitonin Australinė Veriore qysh nga fillimi i shekullit 16te. Mirėpo, ajo ēka ėshtė mė e rėndėsishme, na jep tė mėsojmė se, muslimanėt nė kėtė vend kishin ardhur nga Afganistani, me disa deve, nė vitin 1800.
Kėta drejtues tė deveve, kishin luajtur njė rol tė rėndėsishėm nė hapjen dhe zhbllokimin e territoreve brenda Australisė. Drejtuesit e deveve me vete kishin bartur studiues dhe zbulues tė menēur, madje pėr hapjen e Islamit bartnin telegrafė dhe si mjet pėrdornin kuajt apo ecnin nė kėmbė.
Njė numėr i vogėl i muslimanėve, poashtu ishin punėsuar nga kolonitė Holandeze dhe Angleze, pra nė Azinė Lindore dhe kishin punuar nė Industrinė e Margaritarėve nė Australi nė mbarim tė shekullit 19-tė, si dhe ne fillim tė shekullit 20-tė.
Xhamia e parė e Australisė ishte ndėrtuar nė vitin 1861 nė Marree, vend ky nė veri tė Australisė jugore. Xhamia e madhe e parė, ishte ndėrtuar nė Adelaide, nė vitin 1890. Njė Xhami tjetėr ishte ndėrtuar nė Brokėn Hill (New South Wales) ne vitin 1891.
Popullata e Australisė, kishte vurė themelin e saj tė vėrtetė tė jetės islame moderne, nė fillim tė luftės sė dyte botėrore.
Ne mes tė viteve 1947 dhe 1971 numri i muslimanėve ishte rritur nga 2704 deri nė 22311, sikurse muslimanėt e Evropės, kryesisht Turqit e ardhur nga Qiproja, tė cilėt gjetėn dhe jetuan njė jetė tė re Islame nė Australi. Poashtu edhe Emigruesit Libanez, filluan ta pranonin Islamin, sidomos pas trazirave dhe kryengritjeve civile qė shpėrthyen ne Liban ne vitin 1975.
Nga gjuha angleze: Fehim Xhafer Dragusha
Marrė nga:
www.immi.gov.au2005- Brunei Darussalam
Fri Mar 30, 2007 11:44 am
