Republika e Lituanisė pavarėsinė e ka arritur nė mars tė vitit 1990. Ky vend ndodhet nė Evropėn lindore, keyeqyteti i tė cilit ėshtė Vilnius, kufizohet me Detin Baltik, midis Latvias dhe Rusisė. Sipėrfaqja e Lituanisė ėshtė 65200km 2, popullsia 3607899 (Lituanė 80.6%, rusė 8.7%, polak 7%, bjellorusė 1.6%, tė tjerė 2.1%. Fetė: Katolikė, luteranė, ortodoksė rusė, protestanė, ēifutė. Gjuha zyrtare ėshtė Lituanishtja pastaj vijnė polonishtja dhe rusishtja.
Lituania dhe Islami
E shpallur njė mbretėri e pavarur nėn sundimin gjerman (shkurt 1918), Lituania u bė njė republikė e pavarur nė nėntor 1918.
Nė mars tė vitit 1990, parlamenti i Lituanisė shpalli pavarėsinė ngė Bashkimi Sovjetik, pavarėsi qė u njoh zyrtarisht nė shtator tė vitit 1991. Nė 1998, Lituania iu bashkua NATO-s dhe u bė anėtare e BE-sė nė vitin 2004.
Rreth 80% e popullsisė janė lituanė, pjesa tjetėr pakicė ruse, polake, bjellorusė dhe ēifute. Feja mė e madhe ėshtė katolicizmi, por ka edhe komunitete tjera tė vogla luteranėsh dhe ortodoksėsh rusė.
Islami nė Lituani erdhi nė shekullin 14-tė nga Krimea dhe Kazani, njė qytet nė lumen Volga, nėpėrmjet tatarėve. Nė gjashtė shekujt e fundit tatarėt e Lituanisė e kanė ruajtur identitetin e tyre etnik dhe atė fetar. Ata kryesisht banojnė nė komunitete kompakte, nė tė cilat xhamia luan rol qendror. Nė Grand Dukatin e Lituanisė ka pasur 48 xhami deri nė fund tė shekullit tė 18-tė.
Nė vitin 1997 nė Lituani numėroheshin 25 000 musliman. Sot aty banojnė mbi 6 000 tatarė musliman.
Pas luftės sė dytė botėrore, atyre iu bashkuan edhe mbi 18 000 musliman nga vendet tjera. Nė Lituani ka mė shumė se katėr bashkėsi tė mėdha islame.
Adhurimet e tyre ata i kryejnė nė xhaminė e Raizai nė Vilnius (e ndėrtuar nė fund tė shekullit tė 19-tė), nė xhaminė Kaunas (1930), Nė xhaminė Nemezis (ne fillim tė shekullit 20-tė) dhe nė xhaminė mė tė vjetėr qė ekziston ende nė fshatin Keturiasdesimt Totoriu (1815).
Sa i pėrket tatarėve, edhe pse nuk ka dokumente qė tregojnė datėn e saktė tė ardhjes sė tyre mė Lituani, pėrgjithėsisht pranohet se tatarėt kanė qenė tė pranishėm nė Lituani tė paktėn qė nga shėkulli 15-tė.
Tatarėt e Lituanisė (nė rajonet fqinje tė Polonisė dhe tė Bjellorusisė) e humbėn lidhjen e tyre me Turqinė nė shekullin 18-tė. Megjithatė, islami e ka mbajtur gjallė kėtė komunitet deri mė sot. Sipas prezantimit zyrtar tė Minoriteteve Kombėtare nė Lituani (Vilnius 1992), nė vitin 1192 nė Lituani jetonin rreth 4000 tatarė, megjithatė regjistrimi i vitit 1989 tregonte se numri i tyre ishte 5135. Tatarėt kanė jetuar nė fshatra, nė juglindje dhe nė pjesėt qendrore tė Lituanisė.
Shumica e besimtarėve lituanė janė katolik romanė, por ka edhe besimtarė ortodoks rusė, luteranė, baptistė dhe pauses tė Judaizmit. Pasuesit e grupeve fetare janė tė barabartapėrpara ligjit. Shkollat ofrojnė lėnden fetare si lėndė shtesė.
Sot, Lituana ka rreth 12 xhami. Sipas statistiave jozyrtare, vlerėsohet se Lituani sot ka rreth 100 000 musliman, shumica e tyre me origjinė kaukaziane dhe arabe.
Njė numėr i madh katolikėsh dhe tė kridhterė tė tjerė kanė pranuar islamin nė vitet e fundit. Sipas statistikave, nė libraritė shtetėrore janė shitur mė shumė se 10 000 kopje tė Kuranit fisnik.