Regjioni i Afrikes perėndimore sot pėrbėhet prej 18 shteteve tė pavarura, nė 12 prej tyre muslimanėt janė shumicė absolute (Mauritanija dhe Sahara perėndimore -- 100%, Senegali 94%, Mali dhe Gambija 90%, Gvineja ? 85%, Nigeri ? 80%, Siera Leone ? 60%, Nigerija ? 50%, Burkina Faso- 50%, Gvineja-Bisau ? 45%. N ė Kamerun, Benin, Togo dhe Liberi jetojnė rreth 20 % musliman, ndėrsa nė Gabon dhe Ganė mė pak se 10%. Ajo qė e karakterizon ekonominė e kėti regjioni ėshtė se bujqėsia dhe blegtoria janė degė kryesore tė ekonomisė, mė shumė se gjysma e popullsisė jetojnė nėn kufijtė e varfėrisė dhe i pėrket shteteve mė tė varfėra nė botė. Problem tė madh nė vendet e Afrikės Perėndimore paraqet moti i ligė i cili shpesh herė godet kėtė regjion. Nėvend tė parė janė thatėsirat e mėdha gjatė sezonės verore, dhe vėrshimet gjatė dimrit. Posaqėrisht pasoja tė rėnda nė popullatėn e kėtyre hapsirave kanė luftimet e shpeshta ndėretnike tė cilat marrin mijėra viktima dhe rėndojnė shtetet fqinje edhe ashtu tė varfėra, me numėr tė shumtė tė refugjatėve. Por, pengesa mė e madhe e zhvillimit janė rezhimet diktatoriale (disa janė nė pushtet prej 1967) tė cilėt tiranizojnė popullatėn dhe me aparatet e tyre tė korruptuara shtetėrore pėrherė betonizojnė varfėrinė dhe mjerimin e shteteve afrikane.
Mauritania - vendi me pėrqindje mė tė madhe tė muslimanėve
Mauritania pavarėsinė nga Franca e fitoi nė vitin 1960. Nė vitin 1970 aneksoj (bashkoj) njė pjesė tė ish Saharės Spanjollle (sot Sahara Perėndimore), pėr tu tėrhequr pas tre viteve pėr shak tė sulmeve guerile e cila kėrkonte pavarėsi tė teritoreve. Opozita ėshtė legalizuar me marrjen e kushtetutės sė re nė vitin 1991. Nė tė vėrtetė Mauritania mbetet vend njė partiak. Vazhduan pėrleshjet ndėretnike nė mes tė pakicės zezake dhe shumicės sė popullatės arabo-berbere.
Karakteristikat gjeografike:
Lokacionet: Afrika veriperėndimore; ka dalje nė Oqeanin Veriatlantik; gjendet nė mes tė Senegalit dhe Sahares Perėndimore.
Sipėrfaqja: gjithsejtė: 1,030,700 km2
Tokė: 1,030,400 km2
Ujė: 300 km2
Gjatėsia kufitare: gjithsejtė: 5,074 km, kufizohet me: Algjerinė 463 km, Mali 2,237 km, Senegalin 813 km, Saharen Perėndimore 1,561 km.
Bregdeti: 754 km
Klima: Shkretinore, konstant e nxehtė, me thatėsira.
Trualli: Shumica rrafshina tė Sahares jopjellore , me disa kodrina nė mes.
Pasuritė natyrore: xehe tė metalit, gips, fosfat, dijamant, ari, vaj, peshqi.
Koha: Erėrat e thata, tė nxehta tė cilėt paraqiten zakonishtė gjatė marsit dhe prillit; thatėsira periodike.
Problemet ekologjike: Sasi tė kufizuara tė ujit tė pijes, mungesė e pyjeve, thatėsira tė mėdha tė cilat kontribojnė shumė nė dezertifikimin e vendit.
Dendėsia e popullsisė: Shumica e popullatės ėshtė e koncentruar nė qytetet Nuakshotu dhe Nuadibuu dhe pėrreth lumit Senegal nė pjesėn jugore tė vendit.
Popullėsia: 2,828,858 (shėnimet - korrik 2002)
Struktura nė bazė tė moshės: 0-14 vite: 46.1%
15-64 vite: 51.7%
65 vite e mė shumė: 2.2%
Nataliteti: 2.92%
Mortaliteti i fėmijėve: 75.25 tė vdekur/1,000tė lindur
Pėrqindja nė moshė: popullata nė pėrgjithėsi: 51.53 vite
femrat: 53.71 vite
meshkujt: 49.42 vite
Nacionaliteti: Mauritanėt/Mauritanet
Grupet etnike: mulatėt nė mes Maurėve dhe zezakėve 40%, Maurė 30%, zezakė 30%
Besimi: muslimanė - 100%
Gjuhėt: hassaniya arabisht (zyrtare), pulaar, soninke, ėolof , frengjishti Tė arsimuar: popullsia nė pėrgjithėsi 41.2%
meshkujt:51.5%
femrat: 31.3%
Administrata:
Emėrtimi i shtetit: Emėrtimi zyrtarė: Republika Islame e Mauritanisė
Emėrtimi i shkurtė: Mauritania
Sistemi: Republikė
Kryeqyteti: Nuakshot
Ndarja administritative: 12 regjione dhe njė distrikt* ( Adrar, Assaba, Brakna, Dakhlet Nouadhibou, Gorgol, Guidimaka, Hodh Ech Chargui, Hodh El Gharbi, Inchiri, Nouakchott*, Tagant, Tiris Zemmour, Trarza)
Festat shtetėrore: Dita e pavarėsisė (28. nėntor)
Kushtetuta: 12. korrik 1991.
Sistemi juridik: Kombinim i Sheriatit dhe tė drejtat qytetare franceze
Pushteti ekzekutiv: Shefi i shtetit: Kryetari Maaouya Ould Sid Ahmed TAYA (prej 12. 12. 1984)
Nė krye tė qeverisė: Kryeministri Cheikh El Avia Ould Mohamed KHOUNA
Qeveria: Kėshilli i ministrave
Zgjedhjet: Kryetari zgjedhet nė zgjedhjet pėr periudhėn 6 vjeēare; zgjedhjet e fundit u mbajten 12.12.1997.; zgjedhjet e ardhėshme duhet tė mbahen nė dhjetor 2003
Flamuri: (Ngjyrat) Gjelbėr me yllė tė verdhė dhe gjysmė hėnė tė verdhė horizontale; hėna, ylli dhe ngjyra e gjelbėr janė symbol i islamit
Ekonomia:
Karakteristikat e pėrgjithshme: Gjysma e popullsisė edhe sot varen nga bujqėsia dhe blegtoria. Mauritania posedon rezerva tė xeheve tė hekurit tė cilat pėrbėjnė gjysmėn e eksprtit tė pėrgjithshėm. Zona bregdetare i pėrket zonave mė tė pasura me peshk nė botė, por eksploatimi jasht mase tė cilėt e bėin tė huajt ky resurs kryesorė mauritan ėshtė dobėsuar me tė madhe.
Degėt e ekonomisė: bujqėsia: 25%
industria: 29%
shėrbimet: 46%
Popullsia nėn kufujtė e varfėrisė: 50%
Pėrqindja e inflacionit: 4.4% (2001)
Fuqia punėtore: 786.000
Pėrqindja e papunėsisė: 21%
Industria: Pėrpunimi i peshkut, nxjerrja e zeheve tė hekurit dhe gipsit
Prodhimet bujqėsore: Hurmėt, meli, orizi, misri, prodhimete qumėshtit, blegtori (rritja e deleve dhe lopėve)
Eksporti: xehet e hekurit, peshku dhe produktet e peshkut, ari
Vendet nė tė cilat eksporton: Franca 18%, Japonia 16%, Italia 13%, Spanja 10%
Vendet nga tė cilat importon : Franca 33%, Sh.B.A. 19%, Spanja 9%, Algjeria 6%, gjermania 6%, Benelux 5% (2000)
Komunikimi:
Internet kodi: .mr
Numri I shfrytėzuesve tė internetit: 7,500 (2001)
Fri Mar 30, 2007 11:35 am
