Islami nė Gjermani ėshtė feja e dytė mė e madhe, pas krishterizmit me 2.8 - 2.9 milionė anėtarė tė saj me origjinė tė huaj. Nė Gjermani ka shumė musliman, kryesisht nga Turqia, Tunizia dhe Afganistani, pastaj nga Kosova, maqedonia, Shqipėria, Algjeria, Bosna, Jordani, Iraku, Libani, Maroku, Pakistani. Vlerėsohet, se shifra e muslimanėve gjermanė ėshtė rreth 200.000.
Islami pėr herė tė parė nė Gjermani mendohet se erdhi me emigrimin e lidhur me punėn. Megjithatė, muslimanėt nė Gjermani kanė jetuar pėr mė shumė se 300 vite. Por, kėto ishin grupe tė vogla dhe kanė luajtur njė rol minorė. Me bumin ekonomik tė viteve 1950 dhe me nevojėn e mbushjės sė tregut tė brenshėm tė punės me anė tė punėtorėve tė huaj, nė Gjermani muslimanėt erdhen nė numėr shumė tė madhė.
Nga vitet 1960, pėrveē muslimanėve tė ardhur nga Turqia, Tunisia dhe Maroko, nė vitin 1970 nisi njė valė e re emigrimi nga njė numėr i madhė shtetesh, e sidomos nga ato shtete tė pėrfshira nė luftė si Libani, Palestina,Afganistani dhe Algjeria. Nė vitin 1980 nė Gjermani filluan tė vijnė refugjatė nga Irani dhe kurdė nga Iraku dhe Turqia. Me shpėrbėrjen e ish Jugosallavisė dhe luftėn e cila pėrfshiu atė vend, refugjatė tė ri filluan rrugėn pėr nė Gjermani, kėshtu qė nė fillim tė vitit 1990 emigrantėt nga Bosna u bėnė grupi i dytė mė i madh i muslimanėve pas turqve.
Nė Gjermani popullsia emigrante zakonisht jeton nė qendra urbane. Kjo ka tė bėjė me afėrsinė e vendeve tė punės, aeroporte etj. Xhamitė dhe dyqanet e muslimanėve u pėrqendruan kryesisht nė kėto zona. Kėshtu qė popullsia muslimane u bė e dukshshme. Sot pėr sot turqit janė grupi mė i madh i muslimanėve (dhe emigruesve) nė Gjermani me 70.2%, pastaj vijnė muslimanėt nga Bosna, Irani, Afganistani, Libani, Maroku, Pakistani dhe Tunizia.
Vitet e fundit praktika e Islamit pėr shoqėrinė e shumicės ka qenė pak a shumė e pa dukshme muslimanėt sot gjithnjė e mė shumė po kėrkojnė tė drejtėn e tyre pėr tė praktikuar fenė e tyre hapur dhe i artikullojnė interesat e tyre nėpėrmjet ndėrtimit tė xhamive, tė qendrave islame duke festuar festat e tyre fetare etj. Pasi qė njė numėr i madh muslimanėsh vendosin tė qėndrojnė nė Gjermani pėrgjithmonė, ēėshtja e bashkėekzistencės sė kristianėve dhe muslimanėve fiton njė rėndėsi edhe mė tė madhe. Nė lidhje me kėtė ēėshtje, zhvillimet socio-ekonomike dhe politike nė Gjermani nė kėto vitet e fundit nuk duhet anashkaluar, pasi kėto janė shkak i politikės sė imigrimit, politikės sė jashtme, politikės sė punės dhe politikės sociale dhe kėshtu interaksionet midis shoqėrisė pritėse dhe shoqėrisė imigruese. Nė kėtė aspekt bashkimi i Gjermanisė nė vitin 1990 shėnoi fillimin e njė kapitulli tė ri nė historinė e imigrimit nė Gjermani. Pėr grupet e emigrantėve Islami shėrben si njė mjet identifikimi. Ndėrkohė qė muslimanėt vendosen gjithnjė e mė shumė nė Gjermani dhe konsolidojnė strukturėn e tyre organizative, interes i publikut gjerman pėr subjektin Islam dhe muslimanėt nė Gjermani ėshtė rritur. Studimet e bėrė deri tani zakonisht kanė qenėtė fokusuara nė organizimin sociologjik tė Islamit. Ndėrsa subjekte si pėrjashtimi social dhe diskriminimi fetar nuk e kanė tėrhequr aspak vėmendjen. Arsye pėr kėtė mund tė jetė fakti se diskriminimi kundėr emigrantėve nė Gjermani shihet deri diku i lidhur ngushtė me origjinėn etnike ose vendin e origjinės sė minoritetit nė fjalė. Me dukshmėrinė nė rritje tė Islamit nė Gjermani nė vitet e fundit, qė e shfaq veten me ndėrtimit tė xhamive, nė njėfarė mėnyre nė shoqėrinė pritėse vėrehet frikė e infiltrimit tė huaj, gjė qė i bėn tendencat e reja drejt pėrjashtimit edhe mė tė dallueshme.
Nė kontrast me bashkėsitė ēifute dhe tė krishtere, komunitetet muslimane nė tė gjithė vendin vonė filluan tė dizajnonin objektet e tyre fetare. Shumė emigrant musliamnė duke kuptuar se nuk do tė kthehen nė vendet e tyre tė origjinės, si pasojė filluan ti lėnė xhamitė e sajuara, qė deri mė sot numėrohen deri nė 2000, dhe filluan tė kalojnė nė xhami tė reja mė tė pėrshtatshme. Pas luftės sė Dytė Botėrore, deri nė fillim tė vitit 1999 ishin ndėrtuar vetėm tri Qendra Islame. Ato mund tė gjenden edhe sot nė Aachen, Hamburg dhe Munich. Procesi i planifikimit tė tyre nisi nė vitet e 50-ta. Kėto janė xhami tė para tė vėrteta (dhe jo pseudoxhami si ato tė shekullit 19), dhe sfondi etnik i komuniteteve ėshtė pak a shumė heterogjen. Njė valė tjetėr e ndėrtimit tė xhamive filloi para 10 vitesh. Nė 1992, njė komunitet turk nė Pforzheim pėruroi njė xhami nė stilin osman, me kube tė madhe dhe me minaret. Tre vjet mė vonė, nė Mannheim, u pėrfundua edhe njė xhami tjetėr turke e cila ende ėshtė mė e madhja nė Gjermani, me kapacitet tė rregullt pėr 2500 besimtarė. Mund tė shihet se xhamitė e brezit tė parė janė shumė tė larmishme nė stilin dhe gjuhėn arkitekturore, ndėrsa xhamitė e ndėrtuara mė vonė i pėrshtaten pak a shumė stilit tradicional tė arkitekturės osmane.
Intergrimi gjithashtu pėrfshin edhe mundėsinė e mėsimit tė fesė tėnde, kjo ėshtė motoja pas lėvizjes pėr futjen e mėsimit islam nė shkollat e Gjermanisė. Rreth 17% tė nxėnėsve turq nė kryeqytet ndjekin shkollat Kuranore, zakonisht pas shkolle. Tre milonė musliman tė gjermanisė, shumica nga Turqia ia kalojnė me 1/3 muslimanėve nga Franca dhe poashtu janė tre herė mė shumė se muslimanėt nė Britani. Por, prapėseprap besohet se muslimanėt nė Gjermani janė mė pakė tė intergruar nė shoqėrinė mikpritėse se ata nė Britani dhe Francė.
Shumė shtete nėn sistemin federal tė edukimit po bėjnė hapa pėrpara nė drejtim tė futjes sė Islamit nė shkolla si njė alternativė ndaj shkollave nė xhami. Nė Bavari, ku feja ėshtė e detyrueshme nė shkolla, shteti ka ofruar disa orė mėsimi tė Islamit nė gjuhėn turke nėn njė marėveshje me qeverinė turke. Por kjo do tė zgjerohet me mėsime nė gjuhen gjermane.
Qė nga shtatori i vitit 2002 nė shkollat e Berlinit ka fiiluar mėsim besimi i fesė Islame vetėm nė dy shkollat elementare, por pritet qė tė zgjerohet edhe nė 20 shkolla tė tjera.
Gjermanishtja ėshtė bėrė gjuha e parė e muslimanėve qė jetojnė nė Gjermani, qofshin ata arabė, turq, apo boshnjakė. Ndėrkohė Unioni i qendrave Kulturore Islame pėr nxėnėsit e vet ka siguruar mėsimet e shkollave kuranore nė gjuhėn gjermane. Ky union kohėve tė fundit botoi edhe versionin nė gjuhėn gjermane tė Ilmihalit, njė manual lutjesh, pėr tu pėrdorur nė kėto shkolla.
Fėmijė nga e gjithė bota islame ndjekin Institutin pėr Pedagogjinė dge Diktatikėn Internacionale, njė qendėr private e studimit tė Kuranit nė Kėln, ku mėsuesit jo qė vetėm japin mėsim nė gjermanisht por pėrdorin metoda inovative pėr tė paraqitur bazat themelore tė Islamit.
Studimet orientale dhe studimi i Islamit kanė standarde tė larta akademike. Nė shumė fusha, si gjuhėsore, kulturore dhe tė historisė fetare si dhe gjeografi, kontributi gjerman zotėron njė prestigj tė lartė, madje edhe nė vetė botėn islame. Sot, 24 universitete gjermane ofrojnė kurse studimi pėr Islamin dhe tė gjuhėve orientale dhe me rreth 3.000 studentė tė regjistruar. Pėr shembull, nė Universitetin e Erfurtit, i cili u rihap nė vitin 1999, studimi i Islamit mbulon kėrkime tė fokusuara nė minorancat islame nė Evropė. Ditėt kur studimi i Islamit shihej si subjekt ekzotik kanė mbaruar.
Institute tė tilla pėrfshijnė Gjerman Orient-Institut nė Hamburg, Zentrum Moderner Orient Nė Berlin dhe Institutin qeveritar Orient-Institut i lidhur me German Oriental Society nė Beirut, me nje department tė jashtėm nė Stamboll, ku kėrkimet nė burimet historike qė lidhen me studimin e Islamit kombinohen mė studimet moderne tė vendeve bashkėpunuese. Shoqėria mė e vjetėr pėr kėrkime akademike pėr gjithēka islame ėshtė nė Gjermani Oriental Society e themeluar nė 1845.
Pėr shumė vjet nė Gjermani njė pjesė e madhe e kėrkimeve i kushtohej studimeve tė Islamit pėrqėndruar mė shumė nė shqyrtimin e dokumenteve tradicionale dhe tė historisė kulturore tė botės islame. Perspektiva e sotme tregon se hulumtimet e sotme synojnė mė shumė mentalitetin islam nė realitetin e sotėm, duke marrė nė konsideratė burimet historike dhe standarde tė kulturės islame.
Akademikėt islamistė gjermanė me vėmendje tė madhe po ndjekin debatin e sotėm mbi justifikimet teologjike dhe sociale pėr njė Islam Evropian dhe po hyjnė nė debat me akademikėt muslimanė nga e gjithė Evropa.
Fri Mar 30, 2007 11:31 am
